W artykule wykorzystano wiadomości i materiały z warsztatów akwarystycznych prowadzonych przez doradcę metodycznego z biologii w Rzeszowie mgr Andrzeja Pragacza.


Umiejscowienie akwarium

Akwarium musi być stabilne - nie może być narażone na wstrząsy i drgania. Dobrym sposobem ustalenia stabilności ustawienia akwarium jest zaobserwowanie – po napełnieniu wodą – czy powierzchnia wody w zbiorniku nie kołysze się, gdy chodzimy w pobliżu lub dotykamy mebli przy codziennych czynnościach.

Akwarium powinno też być właściwie umiejscowione w stosunku do okna. Wprawdzie oświetleniem zasadniczym w akwarium jest światło sztuczne, ale prawidłowe oświetlenie dzienne pozwala na wyeksponowanie piękna ryb i roślin, pomaga wydobywać kolory i blaski widoczne w świetle odbitym. Najlepszy efekt uzyskuje się przy świetle dziennym padającym na akwarium z przodu. Dopuszczalna jest również sytuacja, gdy światło pada na akwarium z boku.


Wielkość akwarium

Klasy wielkości akwarium:
Bardzo małe (do 20 l pojemności) – nie zalecane do długotrwałej hodowli. Stosowane do rozmnażania niektórych ryb.


Małe (20 – 40 l pojemności) – utrzymanie w nich stabilnych warunków wymaga pewnego doświadczenia. Nie jest zalecane jako pierwsze akwarium dla początkujących.


Średnie (40 – 80 l pojemności) – utrzymanie w nich stabilnych warunków jest możliwe nawet dla początkujących akwarystów i akwaria takie są optymalne dla tej grupy osób.


Duże (80 – 120 l pojemności) – akwaria, w których można hodować większość gatunków roślin i ryb.


Bardzo duże (120 – 200 l pojemności) – znakomicie mogą pełnić funkcję akwariów dekoracyjnych. Prace pielęgancyjne wymagają jednak już pewnego doświaczenia i wyposażenia.


Specjalne duże (powyżej 200 l pojemności) – tylko dla doświadczonych akwarystów do hodowli i rozmnażania dużych roślin i ryb.



Podstawowe urządzenia techniczne stosowane w akwarystyce

Ogrzewanie

Współczesne ogrzewacze w akwarium mają postać różnego rodzaju typu grzałek zasilanych prądem zmiennym o napięciu 220V. Właściwą temperaturę w akwarium uzyskuje się dobierając odpowiednią moc grzałki lub stosując termostat, który automatycznie włącza i wyłącza grzałkę. Moc grzałki, jaką należy stosować w stosunku do pojemności akwarium i temperatury otoczenia podaje poniższa tabela.


Pojemność Moc grzałki (W) potrzebna dla uzyskania
akwarium (l) temperatury wody wyższej od temperatury otoczenia o ...
... 2°C ... 4°C ... 6°C ... 8°C ... 10°C

20 5,5 11 16 22 27
40 8,7 17 26 35 43
60 11 23 34 45 57
80 14 27 41 55 69
100 16 32 48 64 80
120 18 36 54 72 90
140 20 40 60 80 100
160 22 44 65 87 109
180 24 47 71 94 118
200 25 51 76 101 127
220 27 54 81 108 135
240 29 57 86 114 143
260 30 60 90 121 151
280 32 66 95 127 158
300 33 69 99 133 166



Przewietrzacz – rodzaje

Przewietrzacz składa się z urządzenia tłoczącego powietrze pod ciśnieniem, przewodów doprowadzających i rozpylacza.

Najczęściej stosowanym urządzeniem tłoczącym powietrze do akwarium jest pompka membranowa zwana popularnie brzęczkiem. Dobre wyregulowana pompka membranowa zasadniczo wystarcza do obsługi:

1 – 2 dużych akwariów,
2 – 3 średnich,
3 – 4 małych.

Bardziej wydajnym urządzeniem tłoczącym powietrze jest pompka tłokowa.
Wszystkie rodzaje pompek powinny być umieszczone powyżej poziomu wody.


Filtry

Funkcja filtru jest dwojaka: oczyszcza wodę z zawiesin oraz powoduje jej lepszą cyrkulację, a tym samym lepsze napowietrzanie. Niektóre typy filtrów umożliwiają również częściowe oczyszczanie wody ze szkodliwych substancji oraz wzbogacanie wody w pożądane substancje. Podobnie jak w przypadku przewietrzania najlepiej jest, gdy filtr pracuje przez całą dobę.

Filtr zewnętrzny instaluje się w zasadzie w dużych i bardzo dużych akwariach. Jego zaletą jest to, że można przy jego użyciu wzbogacić wodę w pożądane substancje. Filtr zewnętrzny czyści się stosunkowo rzadko – co kilka tygodni. Ważną rzeczą jest, aby nie zostawiać niepracującego filtru bez przepływu wody na czas dłuższy niż 24 godziny.

Filtry wewnętrzne:

→ szklane,
→ gąbkowe.

Warstwę filtrująca w filtrze szklanym tworzą wata perlonowa lub stylonowa. W żadnym wypadku nie należy używać waty szklanej! Warstwę filtrującą należy raz w tygodniu dokładnie wypłukać pod ciepłą, bieżącą wodą lub wymienić na świeżą.


Oświetlenie

Funkcja oświetlenia w akwarium jest trojaka:
→ umożliwia fotosyntezę,
→ umożliwia zachowanie w akwarium przemienności dnia i nocy
→ umożliwia obserwację ryb i roślin.

Do sztucznego oświetlenia akwariów stosuje się świetlówki i żarówki. Świetlówki są wydajniejsze – mniejszy pobór energii przy tym samym natężeniu światła, ale dają światło „zimne” o stosunkowo małym udziale fal dłuższych (żółte, pomarańczowe, czerwone). Żarówki są mniej wydajne, ale mają światło bardziej „ciepłe” o stosunkowo dużym udziale fal dłuższych.


Pomocnicze przyrządy do pielęgnacji akwarium
→ siatka do odłowu ryb,
→ karmniki – na żywy i suchy pokarm,
→ skrobak do szyb,
→ wąż do spuszczania wody i zbierania mułu,
→ odmulacz,
→ fajka szklana,
→ przyssawki,
→ termometr.


Podłoża i elementy dekoracyjne w akwarium

Jako podłoża do akwarium należy używać czystego piasku lub żwiru. Musi odpowiadać następującym warunkom:
Granulacja żwiru powinna wynosić 2-5 mm, co zapewnia właściwą dla korzeni roślin i zachodzących w podłożu procesów chemicznych cyrkulację wody. W świetle powyższego oczywistym jest, że drobny piasek np. „z budowy” jest nieprzydatny, gdyż nie zapewnia odpowiedniej cyrkulacji.
Jego kolor powinien być możliwie ciemny, gdyż niektóre ryby boją się zbyt jasnego podłoża. Poza tym ciemne podłoże wygląda znacznie naturalniej i lepiej wtedy widać piękne barwy roślin i ryb.
Grubość warstwy podłoża powinna wynosić minimum 3-4 cm, a w wypadku hodowli roślin silnie ukorzenionych – nawet 10 cm. Piasek i żwir użyte w podłożu – przed wprowadzeniem go do akwarium – muszą być dobrze przemyte pod bieżącą wodą. Czystość piasku lub żwiru uzyskamy wtedy, gdy w naczyniu warstwa nad nim będzie zupełnie przeźroczysta.

Elementy dekoracyjne
Kamienie. Podwyższają one twardość i pH wody. Najwłaściwszy jest bazalt, kwarc, granit lub piaskowiec - nie powinny to być kawałki wapienia. Nie powinny zawierać one w swoim składzie błyszczących ziaren miki i metali (można to sprawdzić pod lupą). Powinny być gładkie, bez ostrych krawędzi, które mogą kaleczyć ryby. Przed umieszczeniem w akwarium kamienia należy dobrze wyszorować ostrą szczotką pod bieżącą wodą.


Korzenie. Nadają się do tego celu pozbawione kory korzenie drzew liściastych. Muszą to być korzenie martwe, zebrane w czystych strumieniach rzek. Dobry korzeń jest tak spreparowany przez wodę, że nie ma nieprzyjemnego zapachu. Nie nadają się do tego korzenie leżące w mule, które mają taki właśnie zapach. Przed umieszczeniem w akwarium korzeń należy wygotować w solance – 0,5kg NaCl na 10 l wody, a następnie dobrze wypłukać.


Lignity. Są to niezwęglone całkowicie kawałkami drewna, występujące w złożach węgla brunatnego. Posiadają one przyjemną brunatną barwę. Przed wprowadzeniem do akwarium lignity należy moczyć przez około 2 tygodnie w czystej, często zmienianej wodzie.


Łupina orzecha kokosowego. W akwarium może ona stanowić „grotę” dla lubiących tego typu kryjówki gatunków ryb. Należy ją dokładnie oczyścić z kopry (biała zawartość orzecha) i moczyć przez kilka dni w czystej wodzie. Ewentualnie otwory w łupinie orzecha można wycinać lub wypalać rozgrzanym metalem.



Urządzamy wnętrze akwarium

Przystępując do urządzania akwarium bierzemy pod uwagę wymagania roślin, a przede wszystkim wymagania ryb, które zamierzamy hodować. Najpierw studiujmy biologię danego gatunku ryb i dostosowujemy do niej „wystrój” wnętrza akwarium.

Czynności techniczne przy urządzaniu wnętrza akwarium:

Sprawdzamy szczelności akwarium.

Gromadzimy przewidywane wyposażenie techniczne, podłoże, elementy dekoracyjne i rośliny.

Czyścimy akwarium za pomocą gąbki i czystej ściereczki oraz ewentualnie żyletki.

Na dnie akwarium układamy warstwę podłoża: najpierw duże kamienie, a dopiero potem warstwę pisku i żwiru. Podłoże powinno mieć spadek do przodu lub w kierunku jednego z przednich narożników.

Układamy na podłożu przewidywane do dekoracji korzenie, ligmity i inne.

Instalujemy urządzenia techniczne: przewietrzacz, rozpylacz i inne.

Do urządzonego akwarium nalewamy wody. Wodę nalewamy delikatnie, aby nie zburzyć ułożonego podłoża. Najlepiej lać wodę na rozłożony papier, talerzyk lub bezpośrednio na ścianki akwarium.

Akwarium z nalaną wodą musi stać co najmniej 3 dni. W tym czasie należy wypróbować urządzenia techniczne.

Po upływie wspomnianego czasu, sadzimy rośliny. W tym celu spuszczamy z akwarium około ¼ wody.

Po posadzeniu roślin akwarium dopełniamy wodą i pozostawiamy na kilka dni. W tym czasie wszystkie urządzenia techniczne powinny pracować normalnie zapewniając właściwą temperaturę i oświetlenie zbiornika.

Po upływie kilku dni od posadzenia roślin i stwierdzeniu sprawności działania urządzeń technicznych, do akwarium można wpuścić ryby.


Typowe prace pielęgnacyjne

Prace codzienne.

Mają one na celu bieżącą kontrolę prawidłowości funkcjonowania urządzeń technicznych oraz karmienia ryb.


Prace cotygodniowe.

Mają na celu utrzymanie bieżącej czystości oraz sprawdzenie stanu zdrowotnego ryb.
Obejmują one:
- Zebranie za pomocą wężyka mułu z dna. (Spuszczamy przy tej okazji 5-10% wody. Jeżeli hodujemy ryby wymagające znacznego odświeżania wody, to ilość spuszczanej wody zwiększamy do 20-25%).
- Obcięcie gnijących i żółknących liści roślin.
- Oczyszczenie filtru wewnętrznego.
- Przetarcie szyb od wewnątrz i zewnątrz ścierką. Sprawdzenie czy ryby nie wykazują objawów chorobowych.


Prace comiesięczne.

Mają na celu gruntowne oczyszczenie akwarium oraz odświeżenie wody.
Obejmują one:
- Dokładne zebranie za pomocą wężyka mułu z dna. (Przy tych pracach spuszczamy około 25% wody).
- Oczyszczenie filtru zewnętrznego.
- Usunięcie nadmiaru roślin.
- Usunięcie nadmiaru ślimaków, które nie powinny uszkadzać roślin.


Nadzwyczajne sytuacja „plagi” w pielęgnacji akwarium

Zbyt silny rozwój glonów. Glony przede wszystkim szpecą akwarium, ale przy bardzo silnym rozwoju mogą być szkodliwe dla roślin i ryb. Silny rozwój glonów zielonych jest wynikiem zbyt dużego natężenia oświetlenia naturalnego i sztucznego (żarówki). Środki zaradcze: zmniejszenie natężenia oświetlenia, usunięcie najbardziej porośniętych glonami liści roślin. Zalecane jest też walka biologiczna z glonami przy pomocy ślimaków lub ryb roślinożernych.


Silny rozwój glonów brunatnych. Jest on wynikiem niedostatecznego oświetlenia i występuje przeważnie w zimie. Środki zaradcze: zwiększenie natężenia oświetlenia.


Zmleczenie wody. Jest ono spowodowane silnym rozwojem pierwotniaków i jest szkodliwe dla ryb. Środki zaradcze: okresowe czyszczenie akwarium, odświeżanie wody, nie podawanie rybom zbyt dużej ilości pokarmu, zainstalowanie filtru. Jeżeli zmleczenie pojawia się stale na nowo to niezbędne jest zastosowanie środka chemicznego. W tym celu w szklance wody rozpuszcza się kilka kryształków nadmanganianu potasu, po czym roztwór wlewa się do wody w akwarium, aby zabarwiła się ona słabo na jasnoróżowy kolor.


„Kożuszek” na powierzchni wody. Powstaje on najczęściej z osiadłego kurzu oraz rozwijających się na nim drobnoustrojów (bakterii, grzybów czy pierwotniaków). Przeszkadza on w przenikaniu powietrza do wody i tworzy zacieki na ściankach akwarium. Środki zaradcze: na powierzchni wody położyć kawałek bibuły lub ligniny. „Kożuszek” wsiąka wraz z częścią wody, po czym ostrożnie go usuwamy.


Procesy gnilne w podłożu. Powodują one ciemnienie podłoża i gnicie korzeni roślin. Są bardzo niebezpieczne, gdyż w ich trakcie wydziela się trujący gaz – siarkowodór. Jeżeli procesy gnilne mają charakter lokalnych, ciemnych plam, to z reguły wystarczy lekko rozgrzebać podłoże, ściągając jednocześnie wężykiem gnijące substancje organiczne. Jeżeli procesy gnilne zachodzą w całym podłożu, to niezbędne jest jego całkowite przepłukanie.


Choroby i pasożyty ryb

Zainteresowanych bardziej szczegółową diagnostyką i leczeniem chorób proszę o zdobycie specjalistycznej literatury. Z konieczności w niniejszym artykule omówione zostaną tylko wybrane przykłady najczęściej występujących schorzeń:

Pleśniawka.

Jest to choroba wywołana przez grzyby. Grzyby te występują normalnie w akwarium, ale atakują ryby tylko wtedy, gdy warunki hodowli ryb są niekorzystne, zwłaszcza przy niskiej temperaturze.

Objawy: w początkowym stadium ryby ocierają się o przedmioty. W okolicach otworów nosowych, na brzegach otworu gębowego, brzegach płetw i oczach pojawia się mleczne zmętnienie, które rozrasta się wkrótce do postaci przypominającej kłaczki brudnej waty. Nie leczone ryby giną.

Leczenie: przy silnym porażeniu ryby należy umieścić na 5-10 min w słoju w kąpieli z roztworem nadmanganianu potasu (0,5 g/10 l wody), a następnie zapewnić im w akwarium optymalne warunki.


Splewka (znana również pod nazwą wszy rybiej).

Jest to pasożytniczy skorupiak. Żyje przyczepiona do ryby (okresowo może ją opuszczać). Dorasta do 7-12 mm długości. Do akwarium splewka może się dostać wraz z pokarmem. Jest to niebezpieczny pasożyt, którego należy bezwzględnie zwalczać.

Zwalczanie: za pomocą delikatnej pesety zdjąć splewkę ze skóry ryby i zniszczyć. Mimo, że jest dość przeźroczysta, to jednak można ją dostrzec gołym okiem na pływających w akwarium rybach.


Ichtioftiriaza (zwana przez akwarystów ospą rybią).

Jest powodowana przez pasożytniczego pierwotniaka. Niebezpieczna, ale stosunkowo łatwa do rozpoznania i wyleczenia choroba. Do akwarium może dostać się wraz z chorymi rybami, rzadziej na roślinach lub z pokarmem. Choroba atakuje coraz nowe ryby, które nie leczone giną.

Objawy: ryby mają złożone płetwy (sklejone), ocierają się o przedmioty i reagują apatycznie na bodźce zewnętrzne. Na skórze, szczególnie na płetwach i pokrywach skrzelowych, pojawiają się białe kropki, przypominające główkę ze szpilki.

Leczenie: skutecznym środkiem jest zieleń malachitowa. Jest to silny barwnik używany w laboratoriach. W sklepach akwarystycznych można zdobyć gotowy środek oparty na zieleni malachitowej lub trypaflawinie. O sposobie dawkowania można się dowiedzieć od sprzedawcy lub z ulotki na opakowaniu. Wskazane jest w czasie kuracji podwyższenie temperatury wody do 30°C i przewietrzenie akwarium.




Autor: Dorota Kudyba
nauczycielka z Rzeszowa

Na pewno to się przyda wielu osobom zaczynającym z akwarystyką wiele dobrych rad i troszkę czytania :-P ;-)

:-o :-o :-o

Elegancko. Przyda się nie tylko początkującym, ale i na pewno zaawansowanym. Jestm pełen podziwqu.

genialnie to napisales!!

[ Dodano: 2007-08-12, 13:53 ]
przyda m sie bo dopiero zaczynam

Fajne. Ja też lubię pisać. Przydało by się to przenieść do : Jak zakładac akwarium - sposytrzeżeniabo tu tródno znaleść.